Επιβάλλεται ριζική στροφή στη διαχείριση των απορριμμάτων
Εξαιρετικά σημαντική κρίνεται η πρόσφατη απόφαση του 6ου τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, μετά από προσφυγή της ΠΟΕ ΟΤΑ, με την οποία ζητείται η ανάκληση της 1/2011 απόφασης του 5ου τμήματος, που θεωρούσε ότι δεν υπήρχε κώλυμα στην υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ ΕΣΔΚΝΑ και αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής, για τη δημοπράτηση των τεσσάρων μεγάλων μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων στην Αττική, προϋπολογισμού 365.000.000 ευρώ, που είχε υποβληθεί για το σχετικό έλεγχο.
Το προφανές είναι ότι ακυρώνεται μια συγκεκριμένη προσπάθεια εφαρμογής του περιφερειακού σχεδιασμού, ενώ, στη χειρότερη περίπτωση, μετατίθεται χρονικά και οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια επιχειρηθεί. Εκείνο, όμως, που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία είναι η επισήμανση της απόφασης πως, «επιχειρείται ανεπίτρεπτη υποκατάσταση στην πραγματοποίηση των διαγωνισμών για την εκτέλεση των επίμαχων έργων, κατά καταστρατήγηση των διατάξεων περί αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Δ.Σ.Α.)» και πως, «η προβλεπόμενη στην παράγραφο 5 του άρθρου 1 της 2527/2009 Υπουργική Απόφαση για τη δυνατότητα των ΦΟ.Δ.Σ.Α. να αναθέτουν και επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, αφορά τις δραστηριότητες που συνδέονται εν στενή εννοία με τη διαχείριση των απορριμμάτων, οι οποίες πρέπει να ανατίθενται με τις προβλεπόμενες στις κείμενες διατάξεις διαγνωστικές διαδικασίες και δεν παρέχει τη δυνατότητα εκχώρησης νομοθετημένων αρμοδιοτήτων, όπως η αρμοδιότητα διενέργειας διαγωνισμών κατασκευής εγκαταστάσεων».
Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη απόφαση αποτελεί κόλαφο στη συστηματική προσπάθεια της κυβέρνησης, μέσω της αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής, να εξακολουθεί να στερεί από την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και το νέο διαβαθμιδικό όργανο (που, ταυτόχρονα, θα έχει και το ρόλο του νέου ΦοΔΣΑ) τις αρμοδιότητες για το σχεδιασμό και τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Ταυτόχρονα, είναι και μια έμπρακτη αποδοκιμασία της πρακτικής της πλειοψηφούσας παράταξης του περιφερειακού συμβουλίου, η οποία είναι συνένοχη σε αυτό το παιχνίδι της απεμπόλησης των αρμοδιοτήτων της, ακόμη και μετά την εξάμηνη μεταβατική περίοδο (έληξε στις 30/6) και παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, στις 2/6. Την ίδια στιγμή, εξακολουθεί να είναι μετέωρη η συγκρότηση των νέων ΦοΔΣΑ, αφού το σχετικό ΠΔ εξακολουθεί να βρίσκεται στα χαρτιά, αν και θα έπρεπε να έχει υπογραφεί εδώ και καιρό. Με λίγα λόγια, το σχέδιο της ανάθεσης των μεγάλων εργολαβιών, με διαδικασίες fast track, από την αποκεντρωμένη διοίκηση έχει, ήδη, ναυαγήσει.
Στη νέα κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπάρχουν δύο ακόμη σοβαρά δεδομένα:
• Το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού και της διαμόρφωσης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, κάτι που έπρεπε να έχει γίνει και στον αρχικό σχεδιασμό του 2006. Σε συνθήκες αδιαφάνειας και έλλειψης ενημέρωσης για τα δεδομένα και τους στόχους, φυσικά. Πάλι από την αποκεντρωμένη διοίκηση, πάλι υποκαθιστώντας την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και πάλι με την ένοχη σιωπή της τελευταίας.
• Το γεγονός ότι έχει λήξει η “διαβούλευση” και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή σχέδιο νόμου – πλαισίου για τα απόβλητα, το οποίο θα ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία 2008/98/ΕΚ για την ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι προβλέπεται η εκπόνηση εθνικού σχεδιασμού (ΕΣΔΑ) και ειδικών εθνικών σχεδιασμών (ΕΕΣΔΑ), στη βάση των ρυθμίσεων του νέου νόμου – πλαισίου, καθώς και ότι αυτοί λαμβάνονται υπόψη κατά την εκπόνηση των περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ).
Με αυτά τα δεδομένα, στην κρίσιμη συγκυρία που διαμορφώνεται, αποκτούν πρωτεύουσα σημασία οι εξής επιδιώξεις:
• Να κατοχυρωθεί η ουσία της ιεράρχησης στη διαχείριση των απορριμμάτων, με την ενσωμάτωση ρύθμισης, στο νέο νόμο – πλαίσιο, σύμφωνα με τους κανόνες της τεχνικής, της κοινής λογικής και της υπάρχουσας ευρωπαϊκής εμπειρίας, που θα προβλέπει ότι: προκειμένου να περάσουμε σε ένα στάδιο διαχείρισης, έχουμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που μας προσφέρουν τα προηγούμενα στάδια.
• Η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού Αττικής πρέπει να ακολουθήσει τη ψήφιση του νόμου και την εκπόνηση του ΕΣΔΑ και των ΕΕΣΔΑ. Μέχρι τότε, “παγώνει” η εκτέλεση των νέων έργων του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και δεν προκηρύσσονται νέα.
• Η αιρετή περιφερειακή διοίκηση αναλαμβάνει την ευθύνη του σχεδιασμού της διαχείρισης, όπως προβλέπεται από το νόμο, ενώ συγκροτείται άμεσα και ο προβλεπόμενος διαβαθμιδικός σύνδεσμος, που θα έχει και τα καθήκοντα του ΦοΔΣΑ.
• Η διαδικασία της αναθεώρησης του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περνά στην περιφέρεια, παραμένει ανοιχτή στην κοινωνία, ενσωματώνει τα διδάγματα των αντιδράσεων που υπήρξαν (Γραμματικό, Κερατέα, Φυλή) και εμπλέκει το σύνολο των δήμων της Αττικής, που οφείλουν να διατυπώσουν άποψη, αλλά και σχέδια διαχείρισης ανά δήμο.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, η “Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων” θεωρεί αναγκαίο να υπογραμμίσει, για μια φορά ακόμη, την τεράστια σημασία που έχει η συγκρότηση ενός παναττικού μετώπου (πολιτών, τοπικών και θεματικών συλλογικοτήτων, δημοτικών και περιφερειακών σχημάτων κλπ.), που θα αποσκοπεί στη ριζική αναθεώρηση – ανατροπή του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και στην υιοθέτηση ενός νέου, τέτοιου ώστε:
• Στη λογική των υπερδιαστασιολογημένων κεντρικών φαραωνικών εγκαταστάσεων, τύπου Φυλής – Γραμματικού – Κερατέας, θα αντιπαρατάσσει την αρχή της εγγύτητας και την ιδέα της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης
• Στην επιλογή της διατήρησης μεγάλων ποσοτήτων σύμμεικτων απορριμμάτων, με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση – καύση (με τη συνακόλουθη περιβαλλοντική υποβάθμιση) , θα αντιπαραβάλλει τις βιώσιμες πρακτικές της συνεχούς μείωσης των απορριμμάτων, με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση
• Στην επιδίωξη της πλήρους ασυδοσίας των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και της εκτόξευσης του κόστους διαχείρισης, θα αντιτείνει την άμεση εμπλοκή των πολιτών, τον κοινωνικό έλεγχο, το δημόσιο χαρακτήρα και τις απλές μεθόδους χαμηλού κόστους για τον πολίτη.
Το προφανές είναι ότι ακυρώνεται μια συγκεκριμένη προσπάθεια εφαρμογής του περιφερειακού σχεδιασμού, ενώ, στη χειρότερη περίπτωση, μετατίθεται χρονικά και οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια επιχειρηθεί. Εκείνο, όμως, που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία είναι η επισήμανση της απόφασης πως, «επιχειρείται ανεπίτρεπτη υποκατάσταση στην πραγματοποίηση των διαγωνισμών για την εκτέλεση των επίμαχων έργων, κατά καταστρατήγηση των διατάξεων περί αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.Δ.Σ.Α.)» και πως, «η προβλεπόμενη στην παράγραφο 5 του άρθρου 1 της 2527/2009 Υπουργική Απόφαση για τη δυνατότητα των ΦΟ.Δ.Σ.Α. να αναθέτουν και επιμέρους υπηρεσίες διαχείρισης των αποβλήτων και λοιπές υπηρεσίες λειτουργίας σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, αφορά τις δραστηριότητες που συνδέονται εν στενή εννοία με τη διαχείριση των απορριμμάτων, οι οποίες πρέπει να ανατίθενται με τις προβλεπόμενες στις κείμενες διατάξεις διαγνωστικές διαδικασίες και δεν παρέχει τη δυνατότητα εκχώρησης νομοθετημένων αρμοδιοτήτων, όπως η αρμοδιότητα διενέργειας διαγωνισμών κατασκευής εγκαταστάσεων».
Ουσιαστικά, η συγκεκριμένη απόφαση αποτελεί κόλαφο στη συστηματική προσπάθεια της κυβέρνησης, μέσω της αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής, να εξακολουθεί να στερεί από την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και το νέο διαβαθμιδικό όργανο (που, ταυτόχρονα, θα έχει και το ρόλο του νέου ΦοΔΣΑ) τις αρμοδιότητες για το σχεδιασμό και τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Ταυτόχρονα, είναι και μια έμπρακτη αποδοκιμασία της πρακτικής της πλειοψηφούσας παράταξης του περιφερειακού συμβουλίου, η οποία είναι συνένοχη σε αυτό το παιχνίδι της απεμπόλησης των αρμοδιοτήτων της, ακόμη και μετά την εξάμηνη μεταβατική περίοδο (έληξε στις 30/6) και παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, στις 2/6. Την ίδια στιγμή, εξακολουθεί να είναι μετέωρη η συγκρότηση των νέων ΦοΔΣΑ, αφού το σχετικό ΠΔ εξακολουθεί να βρίσκεται στα χαρτιά, αν και θα έπρεπε να έχει υπογραφεί εδώ και καιρό. Με λίγα λόγια, το σχέδιο της ανάθεσης των μεγάλων εργολαβιών, με διαδικασίες fast track, από την αποκεντρωμένη διοίκηση έχει, ήδη, ναυαγήσει.
Στη νέα κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώνεται με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπάρχουν δύο ακόμη σοβαρά δεδομένα:
• Το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού και της διαμόρφωσης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, κάτι που έπρεπε να έχει γίνει και στον αρχικό σχεδιασμό του 2006. Σε συνθήκες αδιαφάνειας και έλλειψης ενημέρωσης για τα δεδομένα και τους στόχους, φυσικά. Πάλι από την αποκεντρωμένη διοίκηση, πάλι υποκαθιστώντας την αιρετή περιφερειακή διοίκηση και πάλι με την ένοχη σιωπή της τελευταίας.
• Το γεγονός ότι έχει λήξει η “διαβούλευση” και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή σχέδιο νόμου – πλαισίου για τα απόβλητα, το οποίο θα ενσωματώνει στην εθνική νομοθεσία την οδηγία 2008/98/ΕΚ για την ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι προβλέπεται η εκπόνηση εθνικού σχεδιασμού (ΕΣΔΑ) και ειδικών εθνικών σχεδιασμών (ΕΕΣΔΑ), στη βάση των ρυθμίσεων του νέου νόμου – πλαισίου, καθώς και ότι αυτοί λαμβάνονται υπόψη κατά την εκπόνηση των περιφερειακών σχεδιασμών (ΠΕΣΔΑ).
Με αυτά τα δεδομένα, στην κρίσιμη συγκυρία που διαμορφώνεται, αποκτούν πρωτεύουσα σημασία οι εξής επιδιώξεις:
• Να κατοχυρωθεί η ουσία της ιεράρχησης στη διαχείριση των απορριμμάτων, με την ενσωμάτωση ρύθμισης, στο νέο νόμο – πλαίσιο, σύμφωνα με τους κανόνες της τεχνικής, της κοινής λογικής και της υπάρχουσας ευρωπαϊκής εμπειρίας, που θα προβλέπει ότι: προκειμένου να περάσουμε σε ένα στάδιο διαχείρισης, έχουμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια που μας προσφέρουν τα προηγούμενα στάδια.
• Η αναθεώρηση του περιφερειακού σχεδιασμού Αττικής πρέπει να ακολουθήσει τη ψήφιση του νόμου και την εκπόνηση του ΕΣΔΑ και των ΕΕΣΔΑ. Μέχρι τότε, “παγώνει” η εκτέλεση των νέων έργων του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και δεν προκηρύσσονται νέα.
• Η αιρετή περιφερειακή διοίκηση αναλαμβάνει την ευθύνη του σχεδιασμού της διαχείρισης, όπως προβλέπεται από το νόμο, ενώ συγκροτείται άμεσα και ο προβλεπόμενος διαβαθμιδικός σύνδεσμος, που θα έχει και τα καθήκοντα του ΦοΔΣΑ.
• Η διαδικασία της αναθεώρησης του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και η εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περνά στην περιφέρεια, παραμένει ανοιχτή στην κοινωνία, ενσωματώνει τα διδάγματα των αντιδράσεων που υπήρξαν (Γραμματικό, Κερατέα, Φυλή) και εμπλέκει το σύνολο των δήμων της Αττικής, που οφείλουν να διατυπώσουν άποψη, αλλά και σχέδια διαχείρισης ανά δήμο.
Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, η “Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων” θεωρεί αναγκαίο να υπογραμμίσει, για μια φορά ακόμη, την τεράστια σημασία που έχει η συγκρότηση ενός παναττικού μετώπου (πολιτών, τοπικών και θεματικών συλλογικοτήτων, δημοτικών και περιφερειακών σχημάτων κλπ.), που θα αποσκοπεί στη ριζική αναθεώρηση – ανατροπή του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού και στην υιοθέτηση ενός νέου, τέτοιου ώστε:
• Στη λογική των υπερδιαστασιολογημένων κεντρικών φαραωνικών εγκαταστάσεων, τύπου Φυλής – Γραμματικού – Κερατέας, θα αντιπαρατάσσει την αρχή της εγγύτητας και την ιδέα της αποκεντρωμένης ολοκληρωμένης διαχείρισης
• Στην επιλογή της διατήρησης μεγάλων ποσοτήτων σύμμεικτων απορριμμάτων, με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση – καύση (με τη συνακόλουθη περιβαλλοντική υποβάθμιση) , θα αντιπαραβάλλει τις βιώσιμες πρακτικές της συνεχούς μείωσης των απορριμμάτων, με έμφαση στη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση
• Στην επιδίωξη της πλήρους ασυδοσίας των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και της εκτόξευσης του κόστους διαχείρισης, θα αντιτείνει την άμεση εμπλοκή των πολιτών, τον κοινωνικό έλεγχο, το δημόσιο χαρακτήρα και τις απλές μεθόδους χαμηλού κόστους για τον πολίτη.
18.07.2011
Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων
prosynat@gmail.com
prosynat@gmail.com
.jpg)
