26/7/07

Η δυτική πύλη της κολάσεως

ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ, πυρκαγιές, εργοστάσια και έργα αλλοιώνουν την κάποτε δασωμένη περιοχή της Αττικής



Του ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ενα παλιό λογοπαίγνιο συνήθιζε να εξηγεί την τρέλα των Αθηναίων με το γεγονός ότι ο ήλιος ανατέλλει από τον Τρελό (όπως τότε έλεγαν τον Υμηττό) και δύει στο Δαφνί. Πολλά χρόνια αργότερα, η δυτική πύλη της Αθήνας συγκεντρώνει απίστευτες ποσότητες πολεοδομικής τρέλας με τα τελευταία δέντρα του όρους Αιγάλεω να απειλούνται από εκσκαφές, αυθαίρετα κτίσματα, ακόμη και νεροτσουλήθρες!

Η ρύπανση από τα εργοστάσια που συγκεντρώθηκαν στο Θριάσιο και η άναρχη οικιστική ανάπτυξη είναι μερικές μόνο από τις αιτίες καταστροφής της περιοχής
Η δυτική πύλη της Αθήνας είχε πάρει την κάτω βόλτα ήδη από τη δεκαετία του '60 όταν εντάθηκε η ανεξέλεγκτη βιομηχανική ανάπτυξη στο Θριάσιο Πεδίο. Οι κάτοικοι του Χαϊδαρίου και των γύρω συνοικιών έχασαν τα μπάνια, τη θάλασσα του Σκαραμαγκά και η θεά Αφροδίτη το ιερό της, το οποίο καλύφθηκε από τον ορυμαγδό των φορτηγών και των χιλιάδων αυτοκινήτων που περνούν από την εθνική οδό. Τα γύρω βουνά όμως (Αιγάλεω, Ποικίλο, Σχιστό) συνέχισαν να είναι δασωμένα μέχρι που ήρθε η οικιστική ανάπτυξη να ανοίξει πληγές είτε για να επεκταθούν οικισμοί είτε για να λειτουργήσουν λατομεία. Μετά από αρκετές πυρκαγιές, ο Οργανισμός της Αθήνας ήρθε το 1991 να προτείνει σχέδιο ανάπλασης με περιπάτους περιήγησης που θα συνέδεαν ιερές θέσεις της αρχαιότητας (Δαφνί, Σπήλαιο Πάνα, Ιερό Αφροδίτης, Λόφος Ηχούς, Ρειτοί) στα ίχνη της Ιεράς Οδού που ακολουθούσε την ίδια διαδρομή με παράλληλη ενίσχυση των φυτεύσεων. Προσπαθούμε να ακολουθήσουμε τα ίδια ίχνη για να δούμε τι έχει μείνει από εκείνα τα σχέδια με τη βοήθεια των Κίμωνα Φουντούλη και Παναγιώτη Σάμιου, δύο ενεργών πολιτών της περιοχής που θέλησαν να συμβάλουν στην έρευνα της «Ε» για την τύχη των ελεύθερων χώρων.

Κατηφορίζουμε λοιπόν την εθνική οδό στο Δαφνί, ανάμεσα στο Θεραπευτήριο Ψυχικών Νόσων και τον Διομήδειο Κήπο. Πρόκειται για έναν από τους πνεύμονες πρασίνου, αποτέλεσμα παλαιάς αναδάσωσης που συντηρείται υποδειγματικά και χαρίζει πραγματικά μια όαση δροσιάς στην περιοχή. Περνάμε τη Μονή Δαφνίου και λίγο πριν τη διασταύρωση με τη λεωφόρο Σχιστού ξεκινούν τα αλλεπάλληλα σοκ: στο βάθος η θάλασσα υπαινίσσεται μια μόλυνση στα όρια της σήψης. Αριστερά, το ύψωμα χτισμένο από κοντέινερ. Δεξιά, κολλητά με τον οικισμό της Αφαίας, ένα απίστευτο σύμπλεγμα από πολύχρωμους πλαστικούς σωλήνες, πυραμιδοειδείς κατασκευές και ψάθες που θυμίζουν Ινδονησία. Τι είναι αυτό;

Ψάχνουν τους φοίνικες

Νεροτσουλήθρες. Ή αλλιώς πώς να βγάλουμε χρήματα δημιουργώντας τεχνητό παράδεισο στη θέση του χαμένου φυσικού. Οι συνοδοιπόροι μας μας εξηγούν τον αγώνα που έγινε για να αποφευχθεί αυτή η εγκατάσταση στο συγκεκριμένο σημείο. Βλέπουμε ότι οι εργασίες συνεχίζονται παρά το γεγονός ότι τον περασμένο Μάρτιο το ΣτΕ εξέδωσε διαταγή αναστολής της απόφασης (26/6/06) με την οποία ο νομάρχης Αθηνών ενέκρινε τους περιβαλλοντικούς όρους. Για να δοθεί αυτή η έγκριση προηγήθηκε ένα γαϊτανάκι αδράνειας-χαλαρότητας των συναρμόδιων υπηρεσιών. Με την Πολεοδομία να καλείται για αυτοψία και να απαντά ότι δεν διαθέτει υπηρεσιακό όχημα. Με το υπουργείο Γεωργίας να λέει ότι η «πολύχρωμη» αυτή εγκατάσταση «δεν εναρμονίζεται με τον περιβάλλοντα χώρο». Αλλες υπηρεσίες να δηλώνουν αναρμοδιότητα και οι μελετητές να λένε ότι η λειτουργία του πάρκου «θα συμβάλει σημαντικά στην αναβάθμιση της περιοχής» αφού στα 31 στρέμματα της έκτασης θα τοποθετηθούν «πάνω από 100 φοίνικες»! Με τον περιφερειάρχη να αφήνει τις προθεσμίες να περνούν άπρακτες όταν του ζητήθηκε να εξετάσει προσφυγή κατά της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων. Με την Αρχαιολογική Υπηρεσία να δίνει τις απαραίτητες εγκρίσεις για τη διενέργεια εκσκαφών «στο αγροτεμάχιο ιδιοκτησίας της Μονής Κλειστών» και να επιβλέπει στη συνέχεια την ανασκαφή δώδεκα ελληνιστικών τάφων. Να έπαιξε άραγε ρόλο η ταυτότητα του ιδιοκτήτη τον οποίο όλοι έσπευσαν να εξυπηρετήσουν;

Ο δρόμος στρίβει δεξιά, περνά ανάμεσα στη θάλασσα και στο σκουπιδότοπο της λίμνης Κουμουνδούρου. Πόσοι από τους χιλιάδες σημερινούς περαστικούς μπορούν να φανταστούν την ομορφιά αυτού του τοπίου πριν από λίγες δεκαετίες; Πίσω από τη λίμνη ξεκινά η σύχρονη περιφερειακή λεωφόρος Αιγάλεω που συνδέει τον Σκαραμαγκά με τα Ανω Λιόσια. Λεωφόρος κρεμασμένη στις πίσω πλαγιές του Ποικίλου Ορους. Τα δάση του βουνού, αδύναμα να αντιμετωπίσουν την αέρια μόλυνση που εκπέμπει το Θριάσιο Πεδίο. Σαν να μην έφθανε αυτό, το βουνό «σφάζεται» για άλλη μια φορά προκειμένου να περάσει η σιδηροδρομική γραμμή που θα έρχεται από το λιμάνι του Ικονίου. Μαντριά και λατομεία. Μεγαλοπρεπής θέα προς την παλιά χωματερή των Ανω Λιοσίων. Οι δρόμοι γύρω της, ιδίως οι μικρότεροι και όλα τα πάρκιν, μικρές πρόχειρες χωματερές γεμάτες μπάζα και σκουπίδια. Το δάσος κάτω από τον συνεχή κίνδυνο της αυτανάφλεξης των σκουπιδιών. Επιστρέφουμε προς Σκαραμαγκά.

Παρ' ολίγο τραγωδία

Παίρνουμε την κατεύθυνση προς Σχιστό για να δούμε από κοντά το πάρκιν των κοντέινερ, πίσω από τα Ναυπηγεία. Στο βάθος η παλιά χωματερή του Σχιστού, νεκροταφεία αυτοκινήτων, μπάζα και σκουπίδια. Το βουνό και πάλι «σφαγμένο» από τα έργα για τη σιδηροδρομική σύνδεση. Πριν από λίγο καιρό, τα βράχια που πετάχτηκαν από κάποιο φουρνέλο έφτασαν δίπλα σε ιδιωτικό σχολείο που λειτουργεί στον οικισμό της Αφαίας. Να έφταιγε άραγε που το διώροφο αυτό σχολείο είναι αυθαίρετο και χτίστηκε σε χώρο απόλυτης προστασίας του όρους Αιγάλεω;

Το οδοιπορικό στη δυτική πύλη του Λεκανοπεδίου μοιάζει να τελειώνει. Αλλά κοιτώντας από μακριά τον καταπράσινο Διομήδειο Κήπο, βλέπουμε στην κορυφή του να ξεφυτρώνουν πολυκατοικίες. Η περιέργεια μας οδηγεί στο δρόμο που συνδέει το Χαϊδάρι με τον Κορυδαλλό. Φτάνουμε στην κορυφή του υψώματος. Από την άλλη πλευρά, οι κατάγυμνες, χωρίς ίχνος χώματος και πρασίνου πλευρές του όρους Αιγάλεω. Και πάνω τους πολυώροφες πολυκατοικίες! Μοιάζουν ψηλότερες από την κάποτε δασωμένη κορυφογραμμή.